ماموریت ها و وظایف موسسه

شرح وظایف اساسی موسسه

• اجرای سیاست‌ها و راهبردهای ابلاغی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
• نیاز سنجی، آینده پژوهی و سیاست گذاری در حوزه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور.
• تهیه، تدوین، ارائه و اجرای برنامه‌های کلان بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور با توجه به اولویت برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در بخش کشاورزی کشور با هماهنگی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، آموزشی، معاونت‌های اجرای وزارت جهاد کشاورزی و سازمان‌های جهاد کشاورزی استان‌ها.
• مسئله‌یابی گیاه‌پزشکی و علوم وابسته از طریق مراجعه به عرصه‌های مختلف کشاورزی کشور و کسب اطلاعات از منابع مختلف به ویژه از طریق ارتباط با معاونت‌های اجرایی وزارت جهاد کشاورزی.
• سیاست‌گذاری، تدوین برنامه‌های راهبردی و تعیین الویت‌های تحقیقاتی گیاه‌پزشکی و علوم وابسته با همکاری بخش‌های گیاه پزشکی مراکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان‌ها.
• برنامه‌ریزی، هدایت و حمایت از ثبت یافته‌های تحقیقاتی، اختراعات، اکتشافات و حفظ مالکیت معنوی حاصل از پژوهش‌های بنیادی و کاربردی مؤسسه، بخش‌های تحقیقاتی گیاه‌پزشکی مراکز تحقیقاتی استان‌ها.
• برنامه‌ریزی، هدایت و حمایت از فعالیت‌های مربوط به حوزه انتقال یافته‌های تحقیقاتی، فروش دانش فنی و تولیدات حاصل از یافته های پژوهشی مؤسسه به بهره‌داران در چهارچوب ضوابط قانونی ابلاغی از طرف سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات).
• برنامه‌ریزی و پیگیری به منظور ایجاد نظام پژوهش تقاضا محور و اثربخش
• برگزاری دوره‌های آموزشی و پژوهشی تخصصی و فناورانه، علمی و کاربردی و ترویجی به منظور پرورش کارشناسان و پژوهشگران ماهر، متعهد، دانشمند و مجرب در شاخه های مختلف علم گیاه‌پزشکی با هدف افزایش توانمندی های پرسنلی و ارتقای کیفی ساختار تشکیلات مؤسسه.
• برنامه‌ریزی، اولویت‌بندی، هدایت و اجرای برنامه‌های تحقیقاتی بنیادی، کاربردی و توسعه‌ای با بهره‌گیری از فن‌آوری‌های مختلف و نوین نظیر زیست‌شناسی سلولی، مولکولی، نانوتکنولوژی و زیست فناوری در جهت ارائه روش‌های نوین در راستای مهار عوامل خسارت‌زای گیاهی.
• تحقیق در زمینه شناسایی، زیست‌شناسی، بوم‌شناسی و فیزیولوژی عوامل زیان‌آور و مفید زنده و غیرزنده روی در محصولات مختلف کشاورزی در طول فرآیند تولید تا مصرف.
• تحقیق در زمینه شناسایی، زیست‌شناسی، کارایی، تکثیر، تولید، به‌کارگیری و کنترل کیفی عوامل مفید در مهار زیستی عوامل خسارت‌زای گیاهی و جمع آوری، شناسایی و نگهداری از منابع ژنتیکی مربوطه طبق استانداردهای علمی.
• تحقیق در مورد شناسایی منابع مقاومت، مکانیسم‌های دفاعی و ایجاد مقاومت القایی در گیاهان در مقابل عوامل زیان‌آور به‌منظور اصلاح نباتات و معرفی ارقام مقاوم به آفات و همچنین بررسی علل مقاوم شدن این عوامل به ‌آفت‌کش‌های شیمیایی.
• تحقیق در زمینه روش‌های مختلف مدیریت تلفیقی آفات، ابداع و بهره‌گیری روش‌های کنترل کننده عوامل زیان‌آور محصولات کشاورزی با رویکرد بوم شناسی و حفظ سلامت و امنیت غذایی جامعه.
• تحقیق در زمینه تهیه، تولید، فرمولاسیون، کارایی و میزان باقیمانده سموم کشاورزی روی محصولات کشاورزی، ارزیابی اقتصادی روش‌های سمپاشی، آزمایش و معرفی آفت‌کش‌های جدید و کم خطر.
• تحقیق در زمینه زهرابه‌های قارچی (مایکوتوکسین‌ها، اکراتوکسین ها و ... ) به منظور ممانعت از تولید آنها روی محصولات کشاورزی مستعد آلودگی.
• انجام پژوهش و دست یابی به دانش فنی و انتقال آن به شرکت‌های تولید کننده در حوزة شناسایی، معرفی و تولید ترکیبات شیمیایی، طبیعی، گیاه پایه و انواع فرآورده‌های بیولوژیک مورد کاربرد در کنترل عوامل خسارت‌زای محصولات کشاورزی در سطوح آزمایشگاهی، نیمه صنعتی و صنعتی.
• جمع‌آوری، شناسایی، رده‌بندی جانوران، رستنی‌ها و میکروارگانیسم‌های مضر و مفید در گیاه‌پزشکی، حفظ، نگهداری و توسعه مجموعه‌های آن‌ها و ایجاد بانک‌ منابع ژنتیکی.
• انجام کلیه مطالعات و تحقیقات مرتبط با مقاومت عوامل خسارت‌زا به آفت‌کش‌های شیمیایی و تاثیر آفت‌کش‌ها بر دشمنان طبیعی، مکانیسم‌های کاهش حساسیت به آفت‌کش های شیمیایی در راستای حمایت از عوامل مفید کنترل کننده عوامل خسارت‌زا با لحاظ کردن ضوابط زیست‌محیطی
• بررسی اثرات تغییرات نظام‌های کشت و تحولات دائمی اکوسیستم‌ها در پیدایش، طغیان و جایگزینی عوامل زیان‌آور روی محصولات کشاورزی و جنبه‌های مختلف زیستی عوامل مفید.
• بررسی و تعیین آستانه و سطح زیان اقتصادی آفات و عوامل بیماری‌زا و مقایسه ابعاد و روش‌های مختلف پیشگیری، قرنطینه و کنترل عوامل زیان‌آور روی محصولات کشاورزی با در نظر گرفتن اثربخشی و جنبه‌های اقتصادی آن.
• پژوهش در زمینة روش‌های نوین و دقیق پایش، ردیابی، تعیین پراکنش و تهیة مدل‌های پیش آگاهی آفات، بیماری های گیاهی و علف های هرز.
• همکاری و ارتباط با موسسات، مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌های داخلی و خارجی و تبادل آخرین یافته ها و اطلاعات و اجرای طرح‌های تحقیقاتی مشترک.
• بررسی، الویت‌بندی و تصویب برنامه‌ها، طرح‌ها و پروژه‌های پیشنهادی تحقیقی، تحقیقی-ترویجی، تحقیقی-تطبیقی و ... در حوزه گیاه‌پزشکی ارائه شده از طرف اعضای هیأت علمی و پژوهشگران مؤسسة تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سایر مؤسسات و مراکز تحقیقاتی تحت پوشش وزارت جهاد کشاورزی و سایر سازمان‌ها و نظارت بر اجرای آنها بر اساس اصول علمی و برنامه‌های راهبردی و توسعه‌ای کلان کشور.
• تحقیق در زمینه شناسایی، ساخت و تولید ترکیبات شیمیایی مؤثر در ارتباطات درون‌گونه‌ای و بین‌گونه‌ای حشرات، کنه‌ها، سایر جانوران زیان آور محصولات کشاورزی و گیاهان و موادی که در فیزیولوژی بندپایان زیان‌آور کشاورزی اختلال ایجاد می‌نماید، به‌منظور کاربرد در واکنش‌های زیستی، رفتاری و در نهایت مدیریت انبوهی آفات.
• تشکیل بانک اطلاعات گیاه‌پزشکی و علوم وابسته و سرویس‌دهی به واحدهای ذیربط.
• تهیه، تدوین، ارائه و اجرای برنامه‌های آموزشی در کلیه سطوح برای آموزش کادر فنی، اداری و تخصصی در کلیه بخش‌های تحقیقاتی تابعة استانی و ستادی به منظور به‌روز نگه داشتن سطح علمی و توانایی کادر علمی و پژوهشی موسسه و بخش‌های تابعه از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه و میان مدت ضمن خدمت.
• نظارت عالیه بر اجرای طرح‌ها، پروژه‌ها و عملکرد و فنی تحقیقات گیاه‌پزشکی موسسه و هم چنین بخش های تحقیقات گیاه پزشکی مراکز تحقیقاتی تابع سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی در راستای عمل به وظایف حاکمیتی و اجرای وظایف محوله.
• انتشار نتایج و یافته‌های پژوهش در قالب گزارش نهایی طرح‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی، نشریات، تک نگاشت‌ها، برگزاری سخنرانی‌ها، سمینارهای علمی، کارگاه‌های آموزشی و غیره.
• همکاری با سازمان‌ها و ارگان‌های ملی، منطقه‌ای و بین المللی در حوزه تحقیقات گیاه پزشکی در چهارچوب سیاست های ابلاغی از طرف سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
• در صورت نیاز انجام سایر امور محوله در حوزة تحقیقات گیاه پزشکی و سایر حوزه های ذیربط از سوی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و وزارت جهاد کشاورزی.

اهداف و وظایف تحقیقاتی مؤسسه

تحقیق در زمینه تولید غذای سالم و تأمین امنیت غذایی، شاخص‌ترین اهداف مؤسسه هستند. براساس چنین راهبردی پاره‌ای از مهم‌ترین وظایف مؤسسه را می‌توان در عناوین ذیل یافت.

* تهیه، تدوین، ارایه و اجرای برنامه‌های کلان تحقیقات گیاه‌پزشکی در سطح ملی با توجه به اولویت برنامه‌های پنج ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و اسناد چشم‌انداز کشور

* سیاست‌گذاری در امور تحقیقاتی و اتخاذ تدابیر مناسب در بهره‌گیری از شیوه‌های کارا و اثربخش جهت حفظ و حمایت از محصولات کشاورزی و عرصه‌های طبیعی با تأکید بر مسایل زیست‌محیطی، رعایت معیارهای اقتصادی در راستای توسعه امنیت، سلامت و تولید پایدار کشاورزی

* برنامه‌ریزی، هدایت و حمایت از فعالیت‌های مربوط به انتقال یافته‌های تحقیقاتی، اختراعات، اکتشافات، مالکیت معنوی و واگذاری دانش فنی حاصل از پژوهش‌های بنیادین و کاربردی در مؤسسه به بخش خصوصی و سایر بهره‌برداران

* اجرای برنامه‌های کلان بلند ‌مدت، میان ‌مدت و کوتاه‌ مدت تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور با توجه به الویت‌های برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در بخش کشاورزی و نیاز کشاورزان

* انجام مطالعات و تحقیقات بنیادین و کاربردی در حوزه‌هایی هم‌چون حفظ بکارگیری ذخایر ژنتیکی، تنوع زیستی، قرنطینه‌ای و مقابله با آگروتروریسم مرتبط با گیاه‌پزشکی از طریق جمع‌آوری، شناسایی و رده‌بندی جانوران، رستنی‌ها و میکروارگانیسم‌های مضر و مفید

* به‌کارگیری عوامل مفید در مبارزه بیولوژیک، تعیین حد مجاز باقیمانده سموم در محصولات کشاورزی، تولید و فرمولاسیون فرمون‌های حشرات و سایر نهاده‌های بیولوژیک

* تحقیق در زمینه شناخت، بیولوژی، اکولوژی و فیزیولوژی عوامل زیان‌آور به محصولات کشاورزی در سطح آزمایشگاهی، منطقه‌ای و ملی

* بهره‌گیری از فناوری‌های نوین مانند زیست فناوری و نانوفناوری در جهت ارایه روش‌های نوین کنترل عوامل خسارت‌زا به گیاهان

 

فعالیت‌های علمی- پژوهشی مؤسسه

یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی جامعه بشری مسأله امنیت غذا و سلامت آن است. ناملایمات محیطی و اقلیمی و مخاطرات حاصل از مصرف بی‌رویه و نادرست نهاده‌های کشاورزی، موجب بروز مشکلات جدی در فرآیند تولید محصولات کشاورزی شده است. خسارت‌های ناشی از تنش‌های محیطی و انواع آفات و بیماری‌ها می‌تواند دسترنج کشاورزان را در زمان کوتاهی به نابودی بکشاند. از مجموع حدود 800000 گونه حشره، 1000 گونه از آن‌ها در دنیا باعث کاهش قابل توجه در میزان محصول می‌شوند. گیاهان در برابر تعداد قابل توجه عوامل بیمارگر که به‌وسیله انواع قارچ‌ها، ویروس‌ها، باکتری‌ها، مایکوپلاسماها و جلبک‌ها ایجاد می‌شود، حساس هستند. محصولات کشاورزی باید با 30000 گونه رستنی مزاحم رقابت کنند که از این تعداد حدود 1800 گونه باعث کاهش شدید میزان محصول می‌شوند. از مجمع 3000 گونه نماتد که به گیاهان حمله می‌کنند، 1000 گونه موجب خسارت اقتصادی می‌شوند. بنا به اظهار سازمان حفظ نباتات، در ایران محصولات کشاورزی با حدود 607 گونه عامل خسارت‌زا شامل 50 درصد آفات (شامل حشرات، کنه‌ها، موش‌ها و پرندگان) 27 درصد بیمارگرها (شامل قارچ‌ها، باکتری‌ها، ویروس‌هاو مایکوپلاسماها) و 23 درصد علف‌های هرز روبرو هستند. بنابه آمار سازمان خوار و بار حهانی (FAO)، خسارت ناشی از این عوامل خسارت‌زا روی هشت نوع محصول عمده کشاورزی در حهان، حدود 1/42 درصد برآورد شده است. گاهی در شرایط خاص این میزان بسیار بیشتر شده و تولید یک محصول استراتژیک را در کشور مختل کرده و یا به چالش جدی می‌کشاند. مسانل مهم دیگری نظیر مقاومت انواع آفت و بیمارگرهای گیاهی به انواع آفت‌کش‌ها، ظهور آفات نوپدید و یا بازپدید، تخریب محیط زیست، به‌هم خوردن تعادل اکوسامانه‌های طبیعی، مبادلات محصولات کشاورزی و مخاطرات ورود عوامل قرنطینه‌ای، همگی موجب شده است تا تحقیقات گیاه‌پزشکی وظیفه‌ای سنگین و فعالیتی مستمر و مبتنی بر دانش روز باشد. مؤسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور  با دارا بودن دانش فنی بالا، گروه محققین زبده و تجهیزات پیشرفته، از مراجع اصلی در امر تحقیقات گیاه‌پزشکی و به‌عنوان مؤسسه مادری در عرصه ملی و بین‌المللی محسوب می‌شود. مؤسسه توانسته است با انجام تحقیقات مستمر و حضور در عرصه‌های کشاورزی و از طریق صدور دستورالعلمل‌های فنی و آموزش‌های مستمر به کارشناسان اجرایی و کشاورزان و همکاری سازمان حفظ نباتات، خسارت انواع عوامل تهدیدکنندۀ محصولات کشاورزی را مهار و کنترل کند. امروز هیج عامل خسارت‌زای ناشناخته‌ای در کشور وجود ندارد. ورود هر عامل قرنطینه‌ای به کشور که در برخی موارد اجتناب ناپذیر است، بلافاصله مورد شناسایی قرار گرفته و به مراجع ذیصلاح گزارش می‌شود. وضعیت مقاومت آفات و بیمارگرها نسبت به آفت‌کش‌ها تحت کنترل بوده و نقشه آن‌ها در دسترس می‌باشد. شناسایی و معرفی انواع نهاده‌های گیاه‌پزشکی کم خطر، حذف سموم پرخطر، تحقیق روی روش‌های غیرشیمیایی و بیولوژیک و معرفی روش‌های نوین کنترل آفات، تعیین حدود مجاز آفت‌کش‌ها در محصولات کشاورزی (MRLs)، بازنگری در میزان مصرف آفت‌کش‌های شیمیایی، واگذاری دانش‌های فنی تولید فرمون‌ها، عوامل بیولوژیک کنترل آفات و بیمارگرها، بخشی از فعالیت‌های پژوهشی این مؤسسه برای افزایش سلامت محصولات کشاورزی در فرایند تولید در عرصه‌های کشاورزی می‌باشد.

فعالیت‌های ترویجی مؤسسه

انجام پژوهش در مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی یکی از حوزه‌های فعالیت آن است. پس از تکمیل فرایند یک پروژۀ پژوهشی، فعالیت‌ها و اقدامات دیگری توسط محققین و مؤسسه آغاز خواهد شد. عمدۀ این فعالیت‌ها شامل ترویج یافته‌های پژوهشی بین دست اندرکاران، کارشناسان اجرایی و ترویجی و بهره‌برداران می‌باشد. برای این کار مؤسسه از تمامی روش‌های موجود و استاندارد بهره می‌برد. برگزاری انواع کارگاه‌های آموزشی، سخنرانی‌های علمی در کنگره‌ها و همایش‌ها و مجامع علمی، برگزاری روز مزرعه، برگزاری هفته انتقال یافته‌ها، تولید محتوای علمی شامل نشریه‌های فنی، صدور دستورالعمل‌ها فنی، پوستر، کلیپ‌های آموزشی، برگزاری و یا شرکت در نمایشگاه‌های متعدد می‌باشد.

فعالیت‌های فرهنگی مؤسسه

فعالیت‌های پژوهشی موسسه منجر به پیشرفت و توسعۀ علم گیاه‌پزشکی در سطح کارشناسان، دانشجویان و اقشار مختلف در حوزۀ حفاظت گیاهان می‌شود. اما ادامۀ این فعالیت‌ها به عنوان اثربخشی بیشتر تحقیقات، ترویج دانش گیاه‌پزشکی بین مدیران و عموم مردم به‌ویژه دانش‌آموزان است. برای دستیابی به این هدف مهم، فعالیت‌های فرهنگ‌سازی برای احترام به محیط زیست، حفظ موجودات مفید به ویژه حشرات و بندپایان مفید، آگاهی برای استفاده از غذای سالم و عاری از آلاینده‌ها، حفظ تنوع زیستی و ذخایر ژنتیک مرتبط با گیاه‌پزشکی در کشور توسط محققان موسسه پیگیری و انجام می‌شود. همچنین حمایت علمی تولیدکنندگان محصولات کشاورزی استاندارد و یا عاری از سم و حتی محصولات کشاورزی ارگانیک طبق برنامه‌های راهبردی موسسه در حال انجام است. مهمترین و مناسبترین بستر برای این گونه فعالیت‌ها، استفادۀ موسسه از رسانه‌های مختلف است. حضور محققان در صدها برنامۀ صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موید این فعالیت مهم است. از طرف دیگر بازدید هزاران نفر از دانش آموزان و دانشجویان از نمایشگاه دائمی موسسه و حضور کارشناسان برای انتقال دانش گیاه‌پزشکی به بازدیدکنندگان یکی دیگر از محمل‌های فعالیت‌های فرهنگی موسسه است. در صفحات بعدی در مورد تاریخچۀ و ساختار این نمایشگاه به طور مفصل توضیح خواهیم داد.

ثبت مؤسسه در فهرست آثار تاریخی-فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی

مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور، نهادی علمی، فرهنگی و تاریخی است. کلکسیون‌های علمی، گونه‌های گیاهی مستقر در محوطۀ مؤسسه و ساختمان‌های آن دارای ارزش‌های وصف ناپذیر است. شناخت ناکافی از این مؤسسه موجب شده بود تا در سال 1390 مصوبه‌ای در دولت وقت شکل گیرد تا اراضی 5 هکتاری و 15 هکتاری به‌همراه کلیه ساختمان‌های مؤسسه برای توسعۀ ساختمان‌های اجلاس تغییر کاربری داده شده و به آن مجموعه (واقع در ضلع جنوبی خیابان مقدس اردبیلی) ملحق شود. در این دوران با مدیریت دکتر حسن عسکری و کلیه همکاران مؤسسه این مصوبه لغو شده و مؤسسه آماده می‌شد تا گام‌های بلندتری را برای تأثیرگذاری بیشتر بردارد. با این هدف، مدیریت وقت مؤسسه ضمن پیگیری‌ها و مستندسازی قوی از قدمت تاریخی مؤسسه و تأثیرگذاری آن در حوزه علم و فرهنگ و همچنین در حوزه کشاورزی و امنیت غذایی، در سال 1390 موفق به ثبت این مؤسسۀ معظم در فهرست آثار تاریخی و علمی-فرهنگی کشور به‌عنوان یک اثر ملی-تاریخی و مؤثر در حوزۀ علم و فرهنگ، در سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی وقت ثبت شد. اکنون این مؤسسه تنها مؤسسه پژوهشی کشور است که در فهرست آثار تاریخی-فرهنگی کشور قرار گرفته است.

فعالیت‌های علمی-بین‌المللی موسسه

مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور باتوجه به رسالت و توانمندی‌های علمی خود در جهت نقش‌آفرینی مؤثر، توسعه و تقویت تحقیقات کاربردی از بدو تأسیس با مراکز و مؤسسات تحقیقاتی علمی داخل ایران و مراجع علمی بین‌المللی همکاری دارد که می‌توان از مراکز معتبری مانندFAO  (سازمان خواربار جهانی)، ICARDA (مرکز بین‌المللی تحقیقات کشاورزی مناطق خشک)، IOBC (سازمان بین‌المللی کنترل بیولوژیک)، مرکز قارچ‌شناسی هلند (CBS)، موزه تاریخ طبیعی کارلسروهه آلمان، INRA، CYMMIT و دیگر مراکز علمی و دانشگاهی جهان نام برد.

مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور همکاری تنگاتنگی با انجمن‌های علمی علوم وابسته به گیاه‌پزشکی دارد. این انجمن‌ها شامل انجمن علمی حشره‌شناسی ایران، انجمن علمی بیماری‌شناسی گیاهی، انجمن علوم علف‌های‌هرز ایران، انجمن علمی نماتد‌شناسی ایران، انجمن قارچ شناسی، انجمن نماتدشناسی، انجمن کنه شناسی می‌باشد که دبیرخانه و دفتر آن‌ها اغلب در محل مؤسسه مستقر هستند و یا اعضا هیأت علمی مؤسسه در هیأت رئیسه آن‌ها همکاری مستقیم دارد.

کانون هماهنگی دانش و صنعت آفت‌کش‌ها، کانون هماهنگی دانش و صنعت فراورده‌های بیولوژیک در ستاد مؤسسه و اتحادیه تولیدکنندگان عوامل بیولوژیک از دیگر مراکز علمی در ارتباط و مشارکت کننده با مؤسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی هستند.

مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور به‌عنوان یکی از مؤسسات مادری و تأثیر گذار در علم گیاه‌پزشکی و علوم وابسته عامل برگزاری کنگره‌های گیاه‌پزشکی کشور بوده است. اگر چه این کنگره‌ها توسط انجمن علمی حشره شناسی و انجمن بیماری شناسان گیاهی به‌صورت مشترک هدایت و برگزار می‌شد، اما در تعداد زیادی از کنگره‌ها مشارکت مؤسسه و اعضا هیأت علمی آن به‌عنوان رئیس همایش، دبیر علمی و یا دبیر اجرایی همایش و یا میزبانی برگزاری کنگره، زبانزد ملی بوده است. برگزاری همایش ملی نیم قرن مصرف آفت‌کش‌ها، برگزاری همایش و جشنواره ملی توسعه کنترل بیولوژیک در کشور، از دیگر افتخارات مؤسسه بوده است. میزبانی و یا مشارکت در برگزاری کنگره بین المللی حشره شناسی، کنگره ملی علوم علف‌های هرز و سایر کنگره‌های ملی دیگر از افتخارات این مؤسسه می‌باشد.

 

فعالیت‌های مؤسسه در حوزه حفظ تنوع زیستی و ذخایر ژنتیک

مؤسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور از بدو تأسیس، علاوه بر انجام پژوهش‌های بنیادی و کاربردی در حوزه گیاه‌پزشکی، مجموعه‌هایی جهت حفظ، نگهداری و غنی‌سازی ذخایر ژنتیکی، به مثابه بخشی از میراث ملی را تشکیل داده است که با پی‌ریزی و تجهیز موزه‌ها و مجموعه‌های ملی، درحفظ تنوع‌زیستی کشور نقشی به‌سزا ایفا می‌ نماید. این مجموعه‌ها، از راهبردی‌ترین مراکز علمی منحصربه‌فرد ملی و منطقه‌ای در حفظ و غنای تنوع زیستی هستند. این مجموعه که در اصل محل استقرار بخش‌های تحقیقاتی مهم جانورشناسی کشاورزی، رده بندی حشرات و رستنیها می‌باشد، میزبان نمایشگاه داثمی توانمندی‌ها و دستاوردهای مؤسسه، کلکسیون علمی عظیم حشرات‌هایک میرزایانس، هرباریوم مؤسسه، کلکسیون قارچ‌های زنده و ده‌ها کلکسیون علمی دیگر است. این مجموعه در ابتدا با نام موزه شناخته می‌شد. اما بر اساس محتوا و همچنین اهمیت اثرگذاری این مجموعه‌ها در بخش کشاورزی و علاوه بر آن حفاظت از ذخایر ژنتیک، در سال 1388 دکتر حسن عسکری این مجموعه عظیم را تحت عنوان «مجموعۀ تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی گیاه‌پزشکی ایران» نام‌گذاری و به همگان معرفی کردند. از آن پس اهمیت این ساختمان به‌عنوان ذخیره‌گاه ژنتیک چندین برابر شده و مورد توجه دستگاه‌های مرتبط قرار گرفت. لازم به‌ذکر است در سال 1387 با پیگیری رئیس وقت بخش رستنی‌ها، دکتر مهرداد عباسی و موافقت و پیگیری رئیس وقت مؤسسه، ثبت هرباریوم در فهرست آثار ملی طبیعی کشور انجام شد. همچنین مجموعه قارچ‌های زنده هرباریوم در فهرست فدراسیون جهانی مجموعه‌های زنده میکروارگانیسم‌ها (WFCC) در سال 1388 ثبت شد. در صفحات بعدی هریک از قسمت‌های این مجموعه بزرگ به‌طور کامل شرح داده خواهند شد.

معرفی اجمالی مجموعه‌های علمی، موزه‌ها و کلکسیون‌های ملی

هرباریوم ملی گیاهان وزارت جهاد کشاورزی، موزه حشرات‌هایک میرزایانس، مجموعه مرجع قارچ‌های وزارت جهاد کشاورزی، هرباریوم تخصصی علف‌های‌هرز، هرباریوم گیاهان بی‌گل، هرباریوم گیاهان دارویی و آفت‌کش، کلکسیون ملی قارچ‌های زنده ایران، کلکسیون ملی باکتری‌ها، کلکسیون ملی نماتدهای گیاهی و کلکسیون ملی ویروس‌های بیمارگر گیاهان، کلکسیون‌‌های حشرات موزه جانورشناسی، از جمله مجموعه‌هایی است که بخش قابل توجهی از میراث طبیعی کشور را در خود نگهداری می‌کنند.

این مجموعه عظیم علمی موزه‌ها و کلکسیون‌ها، نه تنها در خاورمیانه بلکه در جهان اسلام از نظر تعداد و تنوع زیستی، مقام اول را داراست. برخی‌ از این مجموعه‌ها مانند مجموعه قارچ‌های زنده ایران با شماره ‌ IRAN WDCM 939 در فهرست جهانی فدراسیون مجموعه‌های زنده میکروارگانیسم‌ها، مجموعه هرباریوم‌ و کلکسیون‌های رستنی‌های وزارت جهاد کشاورزی (قدیمی‌ترین هرباریوم رستنی‌ها در وزارت جهاد کشاورزی) با شناسه IRAN در مجامع بین‌المللی و فهرست هرباریوم‌های جهان و موزه حشرات‌هایک میرزایانس (بزرگترین مجموعه حشرات در ایران) با شماره‌ 113481 در اندیکس جهانی مجموعه‌های تنوع زیستی (Biodiversity Collections Index) به در سطح جهانی دارای اعتبار خاص و شناخته‌شده‌ای هستند.

نمونه‌های موجود در این کلکسیون‌ها به‌شرح ذیل هستند:

* بزرگترین هرباریوم وزارت جهاد کشاورزی (140000 نمونه گیاهی، 6000 گونه گیاه‌گل‌دار، 14000 نمونه قارچ غیرزنده، 7000 نمونه علف‌هرز)

* بزرگترین کلکسیون قارچ‌های زنده (1400 جدایه شامل 600 گونه قارچ)

* بزرگترین موزه حشرات (دارای بیش از 4 میلیون نمونه حشره متعلق به سخت‌بال‌پوشان، بال‌پولک‌داران، بال‌غشائیان، دوبالان، راست‌بال‌مانندها ناجور‌بالان موریانه‌ها و سایر راسته‌های کوچک و مهجور)

* موزه جانورشناسی (دارای بیش از 169 نمونه از پرندگان، 56 گونه از جوندگان مضر)

*  مهمترین کلکسیون ملی باکتری‌های مفید (بیش از 1300 نمونه از پروکاریوت‌های مفید)

*  مهمترین کلکسیون ملی نماتدشناسی (5000 نمونه)

* مهم‌ترین کلکسیون ملی ویروس‌های بیمارگر گیاهان و حشرات (40 آنتی‌سرم، 50 ویروس مهم بیمارگر و 3 ویرویید)

فضای کلکسیون باغ گیاه‌شناسی مؤسسه

محوطه و باغ گیاه‌شناسی مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور که قریب به 60 سال پیش در محـل فعلـی در دامنۀ جنوبی البرز تأسیس شده، فلور گیاهان شاخص این ناحیه را تاکنون در خود حفظ کرده است. علاوه بر این طی پنج دهه اخیر، مدیریت‌های مختلف و محققان مؤسسه به‌دلایل مختلف نیازهای تحقیقاتی، حفـظ برخـی گونـه‌های کمیاب، آموزش و زیباسازی محوطه، گونه‌های بسیاری را به این مجموعه افزوده اند. در حال حاضر، این مجموعه با داشتن گیاهان منطقه و گیاهان شاخص کاشته شده ، به‌عنوان ذخیره گاه گیاهی دامنه جنوبی البـرز و یکـی از معدود باغ‌های تحقیقاتی گیاهان در کلان‌شهر تهران محسوب می شود. فلور باغ گیاه‌شناسی مؤسسه توسط محققان بخش تحقیقات رستنی‌ها در سال 1392-1390 در قالب یک طرح پژوهشی تحت نام «شناسایی فلور گیاهان مؤسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور» انجام شد. در این تحقیق، درختان و درختچه‌ها به‌همراه گیاهان علفی و بوتـه ای و همچنـین خـزه‌های محوطـه پـردیس مؤسسه تحقیقـات گیـاه پزشـکی کـشور مـورد بررسـی و مطالعـه قـرار گرفتنـد. نتایج بررسی نشان داد که محوطه مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی دارای فون و فلور غنی و خاصی است. در مجمـوع، تعـداد 87 گونـه متعلـق به 74 جنس از 37 تیره گیاهی به‌عنوان درخت و درختچه، تعداد 124 گونه، متعلق به 89 جنس، از 32 تیـره گیاهـان عالی گل‌دار به‌عنوان گیاهان علفی و بوته‌ای و همچنین از مجموع 15 نمونه خزه جمـع‌آوری شـده، تعـداد 5 گونـه، متعلق به 4 جنس، از 3 تیره شناسایی شدند. تمام گیاهان مذکور طی فصول مختلف جمع‌آوری و پس از شناسایی بـه مجموعه گیاهان وزارت جهاد کشاورزی (هرباریوم (IRAN اضافه گردیدند. در مورد گیاهان درختی و درختچه شرح مورفولوژیکی، پراکنش در ایران و دنیا، زیستگاه‌ها به‌همراه اسامی فارسی و محلی برای هر گونه نیز تهیه شـد. همچنین برای گونه‌های درختی و درختچه‌ای تصاویر رنگی از پیکره گیاه، گـل و میـوه تهیـه و ثبـت شده است.

علاقه‌مندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر به نشریۀ فنی که در سال 1396 توسط مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور منتشر شده است، مراجعه فرمایند.

فعالیت‌های نوآورانه و تجاری‌سازی تحقیقات در موسسه

مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور انجام پژوهش‌های نوآورانه و فناورانه و تجاری‌سازی آن‌ها را برای توسعۀ تکنولوژی‌های برتر و تبدیل آن‌ها را به ثروت، بسیار مورد اهمیت قرار می‌دهد. به‌همین منظور در ادوار مختلف نهادهای متعددی در مؤسسه شکل گرفته است. بخشی از این فعالیت‌ها واگذاری دانش‌های فنی به شرکت‌های متقاضی بوده است. اما ارتباط بین پژوهش و صنعت و شرکت‌های تولیدکننده، نیاز به فرایندهایی دارد که تجرب و محمل آن از طریق نهادهای متخصص شکل می‌گیرد. به‌همین مناسبت در سال 1388 با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری کانون‌ها هماهنگی دانش و صنعت شکل گرفت. مؤسسه در این سال دو کانون مهم را راه اندازی نمود که نقش خوبی را برای ایجاد ارتباط مؤسسه با صنعت مربوطه ایجاد نمود. این دو کانون شامل کانون هماهنگی دانش و صنعت آفت‌کش‌ها و کانون هماهنگی دانش و صنعت فراورده‌های بیولوژیک بودند. این دو کانون در مؤسسه مستقر بوده و سال‌ها فعالیت ارزنده داشتند.

ادامه فعالیت‌ها برای تجاری‌سازی تحقیقات منجر به تشکیل مراکز رشد و نوآوری و پارک‌های علم و فناوری شد. مؤسسه در سال 1398 مرکز رشد و نوآوری فناوری‌های گیاه‌پزشکی را در زمان مدیریت آقای دکتر حسین جعفری ایجاد نمود.

فعالیت‌های اجرایی مؤسسه

فعالیت‌های اجرایی موسسه ریشه در تاریخ آن دارد. همان‌طور که در تاریخچۀ موسسه ذکر شد، فعالیت‌های اجرایی در مورد قرنطینه نباتی بر عهدۀ موسسه بوده است. اگرچه در زمانی این فعالیت از موسسه منفک شد، اما امور فنی مربوط به شناسایی و تهیه لیست سالیانه آفات قرنطینه‌ای و تهیه دستورالعمل‌های کنترل‌ با همکاری مشترک سازمان حفظ نباتات ادامه دارد. در تمام سال‌های فعالیت و توسعه موسسه، حضور محققان آن همپای کارشناسان فنی سازمان حفظ نباتات در فعالیت‌های اجرایی برای مهار آفات و بیماری‌های گیاهی و ارائه مشاوره‌های فنی وجود داشته است. فعالیت‌های اجرایی موسسه در سطوح مختلف دیگر نیز وجود دارد. همکاری با کارشناسان معاونت‌های اجرایی و سازمان‌های مختلف نظیر سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری وزارت جهاد کشاورزی، سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، سازمان حفاظت محیط زیست ایران و دیگر سازمان‌های اجرایی در امور مختلف و مرتبط همچنان ادامه دارد.

فعالیت‌های انتشاراتی مؤسسه

مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور جزء اولین واحدهای تحقیقاتی کشور است که دست‌آوردها و نتایج تحقیقات طرح‌ها و پروژه‌های خود را از گذشته و تقریباً زود هنگام چاپ و منتشر می‌کند، برهمین اساس تعداد قابل توجهی از نوشته‌های تحقیقاتی آن قدمتی بیش از 70 سال دارند. حجم بالای تولید محتوای علمی شامل انتشارات کتاب‌های علمی-تخصصی، مجلات علمی-پژوهشی و سایر انواع انتشارات، موجب شده است تا مؤسسه از وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی به‌عنوان یک مؤسسۀ انتشاراتی شناخته شده و مجوزهای لازم را کسب نماید.

به‌طور کلی انتشارات مؤسسه را می‌توان به سه گروه زیر تقسیم نمود:

گروه اول- کتب و نشریه‌هایی که موردی و به‌طور نامنظم به‌وسیله مؤسسه چاپ و منتشر می‌شوند. این نوع نوشته‌ها در زمینه‌های مختلف در ارتباط با وظایف مؤسسه است که توسط محققان بخش‌ها تهیه می‌شود. نوشته‌هایی که تاکنون به‌این طریق انتشار یافته‌اند در قسمت انتشارات بخش‌های ذیربط درج گردیده است و از تکرار آن‌ها در این‌جا خودداری می‌شود.

گروه دوم- نوشته‌هایی نظیر کتب، جزوات و مقالات می‌باشند که توسط محققین مؤسسه تهیه شده ولی به‌وسیله واحدهای دیگر (داخل یا خارج از کشور) چاپ و منتشر می گردد. این نوع نوشته‌ها هم در قسمت انتشارات بخش‌های مربوط منعکس می‌باشند.

گروه سوم- مقالات حاصل از نتایج طرح‌های و پروژه‌های تحقیقاتی که به‌طور مستمر در نشریه‌های ادواری مؤسسه چاپ و منتشر می‌شوند. عناوین این نوع مقالات انتشار یافته نیز در قسمت انتشارات بخش‌های مربوط مندرج است. اما در اینجا به تاریخچه و سیر تحول چهار نشریه ادواری مؤسسه به نام‌های «آفات و بیماری‌های گیاهی»، «رستنیها»، «مهارزیستی در گیاه‌پزشکی» و «آفت‌کش‌ها در علوم گیاه‌پزشکی» که امتیاز انتشار آن‌ها متعلق به مؤسسه بوده و به‌تبع آن مدیر مسئول آن‌ها رئیس وقت مؤسسه می‌باشد، پرداخته می‌شود.