با تأکید بر هم‌افزایی علمی، ارتقای بهره‌وری و تداوم مسیر پژوهش‌های ملی در حوزه شیلات؛
نشست شورای پژوهشی مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور برگزار شد
به گزارش روابط عمومی مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، صبح امروز ۱۹ آبان‌ماه ۱۴۰۴ نشست شورای پژوهشی مؤسسه با حضور محمدصدیق مرتضوی، رئیس مؤسسه، معاونان، رؤسای پژوهشکده‌ها و مراکز تابعه به‌صورت حضوری و وبیناری در سالن جلسات مؤسسه برگزار شد.
در این نشست، مرتضوی با اشاره به مأموریت‌های کلان مؤسسه در توسعه و گسترش پژوهش‌های علمی در حوزه شیلات و آبزیان، بر اهمیت هم‌افزایی میان بخش‌های تحقیقاتی، فناوری و ترویجی تأکید کرد.
وی با بیان اینکه شبکه‌ای گسترده شامل ۹۴ آزمایشگاه شناسنامه‌دار در سراسر کشور زیرمجموعه مؤسسه فعالیت دارد، گفت: افزایش بهره‌وری، کاهش وابستگی آبزی‌پروری به گونه‌های غیربومی، تکمیل زنجیره ارزش آبزیان، و حفظ تنوع زیستی و زیستگاه‌های دریایی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی بخش شیلات است.
وی با اشاره به اسناد بالادستی همچون سیاست‌های کلی اقتصاد دریا‌محور، برنامه هفتم توسعه و سند امنیت غذایی کشور افزود: در چارچوب این اسناد، مؤسسه در حال اجرای برنامه‌های مرتبط با توسعه آبزی‌پروری، بهره‌برداری پایدار از منابع ژنتیکی، کاهش ضایعات و توسعه فناوری‌های نوین فرآوری است.
مرتضوی در ادامه، تعیین هدفمند نوع محصول، مکان تولید و میزان آن در بازه‌های زمانی مشخص را از جمله اقدامات مؤثر مؤسسه دانست و تصریح کرد: در حوزه اقتصاد دریا‌محور نیز تشکیل کمیته‌های تخصصی، بازنگری در اولویت‌های مطالعاتی و آموزشی، و ارتقای روش‌های مدیریت صید و پرورش در دستور کار قرار دارد.
وی از تدوین برنامه عملیاتی پژوهشی، تشکیل شورای راهبردی مؤسسه، برگزاری نشست‌های تخصصی ملی و بین‌المللی و اجرای برنامه‌های ترویجی به‌عنوان بخشی از اقدامات انجام‌شده یاد کرد و افزود: اولین دوره نظارت و ارزیابی طرح‌ها و پروژه‌های پژوهشی آغاز شده و در حال تدوین مستند پژوهشی ملی مؤسسه هستیم.
رئیس مؤسسه در پایان، با اشاره به برنامه سه‌روزه گردهمایی علمی و پژوهشی مراکز تابعه، بر ضرورت تداوم مسیر هم‌افزایی، تبادل دانش و ارتقای بهره‌وری در اجرای طرح‌های ملی تأکید کرد.
در ادامه نشست، محمود حافظیه، معاون پژوهش و فناوری مؤسسه با تشریح محورهای برنامه‌های پژوهشی و فناوری گفت: اسناد بالادستی از جمله سیاست‌های کلی اقتصاد دریا‌محور و برنامه هفتم توسعه، مبنای طراحی برنامه‌های عملیاتی مؤسسه در حوزه‌های پژوهش و فناوری بوده‌اند. این برنامه‌ها با تمرکز بر ارتقای روش‌های مدیریت صید و صیادی، بهبود بهره‌وری در آبزی‌پروری، استفاده بهینه از منابع آب و نهاده‌های خوراک، معرفی گونه‌های جدید، به‌گزینی و اصلاح نژاد، طراحی و توسعه سیستم‌های نوین پرورش، و همچنین حفظ محیط‌زیست و بهداشت آبزیان در قالب اولویت‌های سطح یک تا سه تنظیم و در شورای راهبردی مؤسسه دسته‌بندی شده‌اند.
وی افزود: از میان ۴۰ اولویت اصلی پژوهشی، تاکنون ۱۰ مورد به مرحله اجرا رسیده است و تمامی مصوبات با درنظر گرفتن محدودیت‌های اعتباری مؤسسه به تصویب رسیده‌اند. در نیمه نخست سال ۱۴۰۴، ۱۰ جلسه کمیته علمی–فنی برگزار شد که حاصل آن ۱۹۴ مصوبه و ابلاغ ۲۹ عنوان طرح و پروژه بوده است.
همچنین تاکنون ۵۱ گزارش نهایی از پروژه‌های فروست‌دار ارائه شده که بروندادهای آن شامل ۳۳ درصد طرح‌های بنیادی، ۱۸ درصد طرح‌های تجاری و ۴۱ درصد طرح‌های ترویجی بوده است.
حافظیه با اشاره به تنوع فعالیت‌های پژوهشی در سال جاری گفت: در بازه زمانی سال ۱۴۰۴، جمعاً ۱۸۱ پروژه مستقل و سفارشی و ۲۹ طرح مشترک میان مؤسسات مختلف اجرا شده است.
تدوین گزارش‌های علمی تحلیلی با رویکرد آینده‌پژوهی در زمینه تاب‌آوری و پایداری بخش شیلات نیز از دیگر اقدامات شاخص بوده است. به گفته وی، تاکنون بیش از ۱۰۶ مقاله علمی به زبان انگلیسی، ۱۰۰ مقاله فارسی و چندین عنوان کتاب تألیف، تدوین و ترجمه شده است. افزون بر انتشار مقالات در مجلات علمی معتبر نظیر Iranian Fisheries Science Journal، فعالیت‌های ارزشمندی در حوزه انتشار مقالات ترویجی در نشریه علمی–ترویجی مؤسسه نیز انجام شده است.
معاون پژوهش و فناوری با اشاره به عملکرد مطلوب گروه استانداردسازی و نظارت فنی آزمایشگاه‌ها خاطرنشان کرد: رعایت استاندارد بین‌المللی ISO 17025، به‌عنوان رکن اصلی عقد قرارداد در پروژه‌های سفارشی مؤسسه، موجب ارتقای جایگاه آزمایشگاه‌ها و تقویت عضویت مؤسسه در شبکه ملی آزمایشگاه‌های فناوری راهبردی شده است. وی همچنین از حضور فعال پژوهشگران مؤسسه در کنفرانس‌های بین‌المللی در کشورهای ویتنام، تایلند و هندوستان خبر داد.
حافظیه در بخش دیگری از سخنان خود گفت: در حوزه ترویج و ارتباط با صنعت، فعالیت‌های مؤثری انجام شده و ثبت لوگوی مؤسسه، مستندسازی دانش فنی، ثبت ایده‌ها در سامانه «نظام ایده‌ها و نیازها» و مشارکت در رویداد «اقتصاد و شیلات ایران در افق آینده» از جمله گام‌های مؤثر در مسیر تجاری‌سازی دستاوردهای تحقیقاتی بوده است. وی تأکید کرد: پیوند میان تحقیقات، اجرا و صنعت، شرط اصلی پویایی اقتصاد شیلات کشور است و خوشبختانه در این زمینه شاهد رشد کیفی و کمی قابل‌توجهی هستیم.
در ادامه این نشست، شکوری، معاون توسعه آبزی‌پروری سازمان شیلات ایران، با تأکید بر ضرورت نگاه اقتصادی به تحقیقات شیلاتی، اظهار کرد:
مطالعات اقتصادی در حوزه شیلات باید با رویکردی کاربردی و اثرگذار دنبال شود، چراکه تاکنون بخش قابل توجهی از مطالعات ارائه‌شده ماهیت دانشگاهی داشته و کمتر منجر به اجرای عملی در عرصه‌های تولیدی شده‌اند.
وی با اشاره به ظرفیت‌های نوین فناورانه افزود: ضروری است با راه‌اندازی دستیار هوش مصنوعی در مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، خلاها و نکات کلیدی در مسیر کاربردی‌سازی تحقیقات شناسایی و برطرف شود. تعداد دستورالعمل‌های ترویجی نسبت به حجم تحقیقات انجام‌شده هنوز کافی نیست و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین می‌تواند به تسریع روند تبدیل نتایج پژوهش‌ها به محصولات و راهکارهای عملی منجر شود.
شکوری همچنین خواستار بازآفرینی جلسات شورای راهبردی پژوهش با ترکیب جدید و قرار گرفتن آن در دستور کار سازمان شیلات ایران شد و ادامه داد: مطالعات راهبردی پیشین مؤسسه، نتایج قابل‌توجهی به همراه داشته و لازم است این روند با نگاه آینده‌پژوهی تداوم یابد. وی بر تقویت همکاری‌های میان بدنه اجرایی سازمان شیلات و بخش تحقیقاتی مؤسسه تأکید کرد.
در بخش دیگری از نشست، عنایتی از معاونت صید و بنادر صیادی سازمان شیلات ایران نیز با اشاره به اهمیت پژوهش‌های میدانی گفت: مطالعات اقتصادی–اجتماعی مرتبط با گروه‌های بهره‌بردار و شناورهای صیادی باید به‌صورت دقیق‌تر در دستور کار قرار گیرد. همچنین بررسی فناوری‌های نوین صید در گونه‌هایی مانند کیلکاماهیان، از اولویت‌های مهم حوزه صید و بهره‌برداری است.
وی با اشاره به وضعیت ذخایر دریایی کشور افزود: با توجه به کاهش محسوس ذخایر ماهیان خاویاری و تأثیر پسروی آب دریای خزر، انجام مطالعات پایشی دقیق در این زمینه ضروری است تا بتوان راهکارهای حفاظتی مؤثرتری برای بازسازی ذخایر ارزشمند خاویاری ارائه کرد.
