ایانا به مناسبت روز جهانی خاک گزارش کرد:
مدیریت بقایای گیاهی؛ کلید طلایی کشاورزی پایدار و امنیت غذایی
به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، به نقل از خبرگزاری ایانا، محمدرضا رفیع عضو هیئت علمی عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، در وبینار علمی روز جهانی خاک با موضوع «کشاورزی پایدار و مدیریت بقایای گیاهی پس از برداشت» که به میزبانی این مرکز در تاریخ ۲۲ آذر برگزار شد، با بیان اینکه امنیت غذایی و آینده پایدار، ریشه در سلامت خاک دارد، اظهار کرد: امروزه با چالشهای پیچیدهای چون افزایش جمعیت، تغییرات اقلیمی و تخریب منابع طبیعی روبرو هستیم. پاسخ به این چالشها، در گرو گذار به سمت کشاورزی پایدار است که محور آن، مدیریت پایدار خاک به عنوان بستر زنده تولید غذاست.
بقایای گیاهی؛ تعریف و چالشها
وی در ابتدا بقایای گیاهی را بخشی از توده گیاهی تولیدشده در مزرعه تعریف کرد که پس از برداشت محصول اصلی بر سطح خاک یا درون آن باقی میماند.
این عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات خوزستان، اصلیترین چالش در این حوزه را نگرش نادرست به این بقایا به عنوان «ماده زائد» و اقدام به سوزاندن آنها دانست.
پیامدهای مخرب سوزاندن بقایا
رفیع با هشدار نسبت به پیامدهای مخرب این عمل،گفت: سوزاندن بقایای گیاهی، منجر به اتلاف فوری و شدید عناصر غذایی ارزشمند خاک مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم و گوگرد میشود و خاک را در معرض فرسایش بادی و آبی قرار میدهد. به عنوان مثال، سوزاندن هر تن کاه، علاوه بر آزاد کردن مقادیر زیاد دیاکسیدکربن و آلایندههای خطرناک هوا، سبب از دست رفتن تا ۱۰۰ درصد نیتروژن، تا ۲۵ درصد فسفر، تا ۲۰ درصد پتاسیم و مقادیر قابل توجهی از عناصر ریز مغذی میشود.
اهمیت و مزایای بازگشت بقایا به خاک
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات خوزستان،حفظ و بازگرداندن بقایای گیاهی به خاک را یکی از سادهترین و کارآمدترین راهکارهای تقویت خاک برشمرد و افزود: این بقایا همچون یک پوشش محافظ، از خاک در برابر عوامل فرساینده محافظت کرده، رطوبت را حفظ میکنند، دما را متعادل میسازند و با تجزیه تدریجی، ماده آلی خاک را که قلب تپنده حاصلخیزی است، افزایش میدهند.
اثرات بیولوژیک و احیای توان خاک
وی به اثرات بیولوژیک افزایش ماده آلی اشاره کرد و توضیح داد:مواد آلی خاک، غذای اصلی و بستر فعالیت موجودات زنده مفید خاکزی هستند. افزایش آن، باعث بهبود ساختار خاک، افزایش نفوذپذیری و ذخیره آب، تقویت چرخه عناصر غذایی و در نهایت، افزایش توان باروری و تولید پایدار خاک میشود.
راهکارهای مدیریت بقایای گیاهی
رفیع راهکارهای عملی مدیریت بقایا را برشمرد که شامل شیوههایی مانند خردکردن و باقیگذاشتن بقایا روی سطح خاک(No-till یا بیخاکورزی)، اختلاط بقایای خردشده با لایههای سطحی خاک، استفاده از بخشی از بقایا در تغذیه دام و بازگرداندن کود دامی به زمین و نیز تولید کمپوست است.
وی در پایان،مدیریت بقایای گیاهی را یکی از ارکان اصلی «کشاورزی حفاظتی» معرفی کرد و گفت: کشاورزی حفاظتی با سه اصل حداقل دستکاری خاک (کاهش خاکورزی)، حفظ پوشش دایمی خاک (با استفاده از بقایا یا کشت محصولات پوششی) و تناوب زراعی مناسب، ضمن صرفهجویی در هزینهها و مصرف آب، سلامت خاک را بازمیگرداند، تولید را پایدار میسازد و در بلندمدت، امنیت غذایی و توسعه پایدار را محقق میکند.
رفیع تأکید کرد: تغییر نگرش کشاورزان از طریق ترویج و آموزش، حمایتهای فنی و تشویقی و تقویت همکاری بین بخشی، برای گسترش این روش حیاتی در سطح کشور ضروری است.
لینک خبر: https://www.iana.ir/fa/tiny/news-132525
